Swoim majątkiem zgromadzonym za życia, przedsiębiorstwami, drogocennymi kolekcjami czy prawami autorskimi możemy rozporządzić za pomocą testamentów, zapisów czy rozwiązań umożliwiających sukcesję sytuacji majątkowej jeszcze za życia. Istnieje jednak instytucja prawa cywilnego pozwalająca na zobowiązanie spadkobierców lub zapisobierców do określonego działania lub powstrzymania się od niego.
Mowa o poleceniu testamentowym. Spadkodawca może za jego pomocą zobowiązać spadkobierców lub zapisobierców do konkretnego zachowania. Może ono polegać na podjęciu czynności niemajątkowych jak odwiedzanie grobu w rocznicę śmierci, zorganizowanie pogrzebu w określony sposób, rozpoczęcie studiów czy otoczenie opieką członka rodziny lub zwierzęcia. Spadkodawca może również polecić dokonanie darowizny na rzecz członka rodziny czy fundacji, wybudowanie pomnika według określonych wytycznych czy podjęcie czynności o charakterze dobroczynnym.
Polecenie polegać może też na obowiązku powstrzymania się od określonych zachowań, jak na przykład porzucenie nałogu, zaniechanie konfliktów rodzinnych lub zerwanie kontaktów z określonymi osobami.
Polecenie musi być zawarte w testamencie, jednak nie musi być połączone z ustanowieniem dziedziców czy zapisobiorców – może stanowić jedyną treść testamentu.
Spadkobiercy oraz wykonawcy testamentu mogą żądać od obciążonego poleceniem zachowania zgodnego z jego treścią. Z uwagi jednak na szczególny charakter tej instytucji nie jest możliwe wyegzekwowanie tego polecenia przez osobę, na której rzecz polecenie ma zostać wykonane – na przykład w postaci darowizny. Zgodnie z art. 982 kc polecenie testamentowe nie czyni nikogo wierzycielem.
Jak widać spadkodawca ma szerokie pole do wpływu na zachowanie spadkobierców po swojej śmierci. Odpowiednie ukształtowanie sytuacji na wypadek śmierci z wykorzystaniem różnych instytucji prawa spadkowego pozwala na wierne odzwierciedlenie woli spadkodawcy.
