Tajemnica adwokacka mniej chroniona
Tajemnica adwokacka nie chroni w prawie unijnym korespondencji między przedsiębiorstwem a zatrudnionym w niej adwokatem.
Europejski Trybunał Sprawiedliwości stwierdził, że tajemnica zawodowa nie chroni komunikacji między prawnikami wewnętrznymi a przedsiębiorstwem w toku kontroli antymonopolowej prowadzonej przez Komisję Europejską. W wyroku w sprawie C-550/07 P Akzo Nobel trybunał w składzie wielkiej izby oddalił odwołanie wniesione przez przedsiębiorców od wyroku sądu I instancji i uznał za zgodne z prawem działania komisji, która w toku kontroli zajęła korespondencję między przedsiębiorstwem i zatrudnionym przez niego adwokatem. Adwokat wpisany był na holenderską listę adwokacką i zgodnie z tamtejszym prawem zatrudniony przez przedsiębiorcę na umowę o pracę.
Etat wyklucza niezależność
Trybunał stwierdził, że mimo pewnych zmian w prawie państw członkowskich aktualne pozostają tezy zawarte w wyroku z 18 maja 1982 r., w sprawie 155/79, AM&S. W tym wyroku trybunał stwierdził, że tajemnica komunikacji z prawnikiem jest zasadą ogólną prawa unijnego jako zasada wspólna porządkom prawnym państw członkowskich. Trybunał zauważył jednak, że zakres i kryteria tej tajemnicy różnią się w zależności od państwa.
W sprawie AM&S trybunał orzekł, że komunikacja z prawnikiem podlega ochronie pod dwoma warunkami:
odbywa się w ramach (w celu i interesie) prawa do obrony i
pochodzi od niezależnego prawnika.
Wobec zaistniałych wątpliwości w sprawie Akzo Nobel trybunał wyjaśnił, że podległość w ramach umowy o pracę z definicji wyklucza niezależność prawnika od pracodawcy. Tak więc nie podlega ochronie komunikacja z prawnikiem zatrudnionym przez samego przedsiębiorcę albo innego przedsiębiorcę z grupy.
Wymóg niezależności
Podobnie jak w Polsce, w Holandii niezależność prawników zatrudnionych przez przedsiębiorstwo na umowę o pracę chroni ustawa. W Polsce możliwość takiego zatrudnienia dotyczy radców prawnych, a w Holandii adwokatów. W prawie holenderskim prawnik wewnętrzny jest zwolniony od wykonywania poleceń pracodawcy odnośnie do doradztwa prawnego. Jak stwierdziła jednak w sprawie Akzo Nobel rzecznik generalny Juliane Kokott, której stanowisko przyjął trybunał, ustawa i umowa o pracę nie gwarantują faktycznej niezależności. Przesądzają o tym zwłaszcza zależność ekonomiczna i często osobista identyfikacja z pracodawcą. Według opinii rzecznika generalnego prawnicy wewnętrzni mniej skutecznie mogą przeciwdziałać konfliktom interesów między etyką zawodową a interesem klienta. Istnieje zatem ryzyko, że mogliby być wykorzystywani do ukrywania materiałów dokumentujących zakazane działania.
Inny argument za wymogiem niezależności, sformułowany przez trybunał już w sprawie AM&S, dotyczy celu ochrony tajemnicy komunikacji z prawnikiem. Trybunał wyjaśnił, że poufność komunikacji z prawnikiem służy temu, by każdy mógł bez przeszkód poradzić się prawnika, którego zawód obejmuje udzielanie niezależnych porad prawnych wszystkim, którzy tego potrzebują. Prawnik taki musi być niezależny, ponieważ jest współpracownikiem wymiaru sprawiedliwości.
Wydaje się jednak, że racją tajemnicy zawodowej prawników jest nie tylko interes wymiaru sprawiedliwości, ale też niezależny od niego interes ludzi i osób prawnych. Prawo do obrony realizuje oba interesy. Prawo to wymaga nie tylko dostępu do informacji o stanie prawnym, ale też i do argumentów broniących stanowiska klienta. Szczególnie w prawie konkurencji, gdzie skutkiem postępowania administracyjnego może być nałożenie kar, ważna jest rola prawnika polegająca na formułowaniu w kategoriach prawnych punktu widzenia i racji klienta.
Trudno również wskazać, dlaczego w tym właśnie przypadku Unia miałaby przyjmować najniższy wspólny mianownik ochrony tajemnicy prawniczej. Wydaje się, że idea integracji zakłada raczej postęp niż regres w dziedzinie ochrony praw podstawowych, do których zalicza się prawo do obrony. Tymczasem zgodnie z wyrokiem trybunału nawet w tych państwach, gdzie prawnicy wewnętrzni przedsiębiorstwa korzystają z ochrony tajemnicy zawodowej, przy stosowaniu prawa Unii zostaną tej ochrony pozbawieni.
Konsekwencje wyroku
Wyrok trybunału przecina kontrowersje co do zakresu ochrony komunikacji z prawnikiem. Z drugiej strony budzi wątpliwości z punktu widzenia prawa do obrony i pomocy prawnej oraz prawa do rzetelnego procesu.
Trybunał wyraźnie zaznaczył, że rozstrzygnięcie dotyczy jednakowo wszystkich krajów Unii. Komunikacja z prawnikami wewnętrznymi nie podlega ochronie w przypadku wykonywania przez komisję jej uprawnień kontrolnych w dziedzinie prawa konkurencji. W moim przekonaniu wyrok odnosi się więc również do radców prawnych (i innych prawników) zatrudnionych na umowę o pracę przez polskich przedsiębiorców.
Orzeczenie nie ma natomiast bezpośrednich skutków dla zakresu ochrony tajemnicy zawodowej prawników w postępowaniach przed krajowymi organami administracji, w tym polskim Urzędem Ochrony Konkurencji i Konsumentów.
Prawdopodobnym skutkiem wyroku będzie częstsze korzystanie z zewnętrznych usług prawnych. Oprócz tego można się spodziewać spadku liczby opinii pisemnych wydawanych przez prawników wewnętrznych i zastąpienia ich niepozostawiającymi dokumentacji wyjaśnieniami ustnymi.
Europejski Trybunał Sprawiedliwości, sprawa Akzo Nobel, sygn. C-550/07 P.
Ważne!
Wyrok Trybunału Sprawiedliwości w Luksemburgu dotyczy nie tylko adwokatów, lecz także radców prawnych zatrudnionych na umowę o pracę przez polskich przedsiębiorców
źródło: gazetaprawna.pl
Adwokat Olsztyn Klienci żądają odszkodowań za błędy prawnikówRośnie liczba wniosków o rekompensatę z tytułu błędów adwokatów i radców prawnych. Rocznie 2 3 procent prawników spotyka się z roszczeniami ze strony klientów.
czytaj dalej...Rzecznicy patentowi będą musieli się stale dokształcaćRzecznicy patentowi założą kancelarie wspólnie z adwokatami i radcami.
czytaj dalej...Jakie obowiązki mają organizatorzy imprez karnawałowychRozmawiamy z ELŻBIETĄ TRAPLE, adwokatem - Czy organizator zabawy karnawałowej musi zapłacić za odtwarzanie muzyki?
czytaj dalej...Będą bezpłatne porady prawne dla powodzianAdwokaci z terenów objętych powodzią będą udzielać bezpłatnych porad prawnych dla osób dotkniętych tą klęską żywiołową - poinformowała w czwartek PAP Naczelna Rada Adwokacka.
czytaj dalej...Zawody prawnicze: dyscyplinarka dopiero po dochodzeniuWszczęcie postępowania dyscyplinarnego przeciwko adwokatowi lub radcy prawnemu nie będzie możliwe bez wcześniejszego przeprowadzenia dochodzenia.
czytaj dalej...Jeśli firmy nie stać na adwokata, dostanie go z urzęduPrzedsiębiorca, który nie ma pieniędzy na wynagrodzenie adwokata albo radcy prawnego, może domagać się przyznania pełnomocnika do reprezentowania go przed sądem.
czytaj dalej...RPO krytycznie o ograniczaniu kontaktów aresztowanego z adwokatemPrzepisy pozwalające prokuraturze na ograniczanie kontaktów aresztowanego z adwokatem budzą - ze względu na konstytucyjne prawo do obrony - wątpliwości Rzecznika Praw Obywatelskich. Irena Lipowicz wystąpiła w tej sprawie do ministra sprawiedliwości.
czytaj dalej...Odpowiedzialność dyscyplinarna adwokatów i radcóe prawnych: Mniej nadzoru ministerstwaZMIANA PRAWA - Minister sprawiedliwości zachowa wyłącznie kompetencję do wydania polecenia wszczęcia dochodzenia przeciwko konkretnemu adwokatowi, radcy prawnemu lub aplikantowi.
czytaj dalej...Kazimierz Barczyk i Krystyna Pawłowicz kandydatami na sędziego TKKazimierz Barczyk - sędzia Trybunału Stanu, b. poseł, krakowski samorządowiec i adwokat to kandydat PO do Trybunału Konstytucyjnego. PiS chce zgłosić sędzię TS prof. Krystynę Pawłowicz. SLD nikogo nie zgłosi, bo uznało, że ich kandydat nie przejdzie w głosowaniu. PSL poprze rekomendowanego przez PO Barczyka.
czytaj dalej...Kandydaci na notariuszy nie mogą być dodatkowo egzaminowani przez izby notarialneSamorząd notarialny nie ma prawa dodatkowego egzaminowania radców prawnych i adwokatów, którzy chcą wykonywać ten zawód. Wystarczy, że spełnią oni wymagania określone w ustawie.
czytaj dalej...Sądy 24-godzinne bez adwokatów i prokuratorówW postępowaniu przyspieszonym oskarżony nie będzie miał obowiązku posiadania obrońcy. Prokurator nie będzie musiał brać udziału w przyspieszonej rozprawie sądowej. Obniżą się koszty i skróci czas rozpoznawania przez sądy spraw o charakterze chuligańskim.
czytaj dalej...Blisko 80 adwokatów zgłosiło się do dyżurów podczas EURO 2012Około 80 adwokatów zadeklarowało w Warszawie gotowość do dyżurowania podczas EURO 2012 i występowania np. w ewentualnych sprawach dotyczących pseudokibiców - poinformowała warszawska izba adwokacka.
czytaj dalej...Stępień: Trybunał Stanu jako figura retoryczna, czyli czym najłatwiej postraszyć przeciwnika politycznegoKilka lat temu pewien adwokat w bezpośredniej rozmowie ze mną, wówczas sędzią Trybunału Konstytucyjnego, chcąc podkreślić wagę instytucji, którą reprezentowałem, przypisał mnie... Trybunałowi Stanu.
czytaj dalej...Aplikacje prawnicze: na egzamin adwokacki jednak bez laptopaOsoby przystępujące do egzaminów końcowych uprawniających do wykonywania zawodu adwokata, radcy prawnego lub notariusza będą mogły korzystać z ustaw i innych aktów prawnych, a nawet przygotowanych przez organizatorów komputerów stacjonarnych.
czytaj dalej...Rzecznik patentowy w jednej spółce z adwokatemRzecznicy patentowi będą mogli prowadzić kancelarie we wszystkich dopuszczalnych prawem formach, w tym również w spółce komandytowo-akcyjnej i spółce akcyjnej.
czytaj dalej...BEZPŁATNE SZKOLENIE – Planowane zmiany w podatkach od 1 stycznia 2014 rokuFirma szkoleniowa LOFT Consulting wraz z Kancelarią „Gach, Hulist, Mizińska, Wawer – Adwokaci i Radcowie Prawni” mają zaszczyt zaprosić Państwa na cykl szkoleń „Przedsiębiorca i prawo” w ramach, którego będą poruszane istotne dla przedsiębiorców zagadnienia prawne i podatkowe. Zapraszamy na inauguracyjne – bezpłatne szkolenie 18 września 2013 r. Planowane zmiany w podatkach od 1 [...]
czytaj dalej...Rozwody, spadki i prawa pracownicze zdominowały Dzień Bezpłatnych Porad AdwokackichKwestie związane z rozwodem, opieką nad dziećmi, podziałem majątku, spadkiem - w tych sprawach najczęściej zgłaszali się Polacy do adwokatów w ramach Dnia Bezpłatnych Porad Adwokackich; został on zorganizowany po raz trzeci.
czytaj dalej...Doradca prawny poprowadzi sprawę przed sądem rejonowymPo pięciu latach świadczenia usług prawniczych i zdanym egzaminie drugiego stopnia magister prawa będzie mógł zostać adwokatem, radcą prawnym lub notariuszem.
czytaj dalej...Adwokaci i lekarze wspólnie zawalczą o swojePrezesi samorządów zawodowych, m.in. adwokatów, lekarzy, architektów i komorników, zapowiedzieli stworzenie wspólnej reprezentacji. W przyszłości może ona walczyć o ich interesy w komisji trójstronnej.
czytaj dalej...Wybory sędziów do TK: kluby poselskie zgłosiły dwóch kandydatówAdwokat Kazimierz Barczyk i profesor Krystyna Pawłowicz są kandydatami na sędziego Trybunału Konstytucyjnego zgłoszonymi przez kluby poselskie.
czytaj dalej...Prezydium adwokatury chce wyjaśnienia sprawy podsłuchiwania adwokatówAdwokatura oczekuje "szybkiego, wyczerpującego i wiarygodnego wyjaśnienia" sprawy podsłuchiwania rozmów obrońców z ich klientami. Nie negując potrzeby stosowania podsłuchów wobec konkretnych podejrzanych, prezydium Naczelnej Rady Adwokackiej przestrzega przed nadużywaniem tych środków operacyjnych.
czytaj dalej...Resort sprawiedliwości podsumował prezydencjęZakończenie etapu prac nad projektami dyrektyw w sprawie ochrony ofiar przestępstw i prawa do adwokata oraz zainicjowanie tworzenia transgranicznej regulacji o e-handlu - to najważniejsze osiągnięcia polskiej prezydencji w obszarze wymiaru sprawiedliwości.
czytaj dalej...Jak ustalić wynagrodzenie za słupy na działceTrzy pytania do DOMINIKA SOŁTYSIAKA, adwokata w BSJP Taylor Wessing - Co mogą zrobić właściciele gruntów, na których znajdują się słupy energetyczne, aby otrzymywać wynagrodzenie?
czytaj dalej...Dzień Bezpłatnych Porad Prawnych: 13 tys. osób skorzystało z pomocy adwokatówOkoło 13 tys. osób, m.in. w trudnej sytuacji materialnej i rodzinnej, skorzystało w sobotę z pomocy prawnej w ramach zorganizowanego po raz czwarty Dnia Bezpłatnych Porad Adwokackich - podała Naczelna Rada Adwokacka.
czytaj dalej...Adwokat uwierzytelni odpisy dokumentów dołączonych do akt sprawyNie tylko notariusze będą mieli prawo do poświadczania kopii dokumentów. Uprawnienia otrzymają też adwokaci, radcowie prawni, rzecznicy patentowi i doradcy podatkowi.
czytaj dalej...